Zihinsel değerlendirme, psikolojik değerlendirmenin önemli alanlarından biridir. Zihinsel beceri düzeyini ölçen testler, yıllardır hem klinik alanda hem de eğitim alanında çocukların zeka düzeylerini ölçmek amacıyla kullanılmaktadır. Son yıllarda çocuklarda görülen davranım bozuklukları, uyum sorunları, okul başarısızlığı, öğrenme güçlüğü, sosyal ilişkilerde güçlük gibi problemlerin zihinsel yetenekle ilişkisi olduğu görülmüştür. Bu ilişki de, zihinsel beceri düzeyini ölçen testleri, sadece zeka düzeyini ölçen bir araç olmaktan çıkarıp klinik alanda da önemli kılmıştır. Türkiye’ de de 1984 yılından bu yana, zihinsel yeteneği ölçmek amacıyla WISC-R testi kullanılmaktaydı. Ancak WISC-R artık geçerliliğini yitirmiş bir testtir. 1980’ li yıllarda geliştirilen bu test, günümüz çocuklarının bilişsel yeteneklerini ölçmekte yetersiz kalmaktadır. WISC-R, uygulamadaki yerini WISC- 4 testine bırakmıştır. WISC- 4, yani Weschler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği, günümüzde, ülkemizde kullanılan en güncel ve güvenilir zeka ölçeğidir. Standardizasyonu 2016 yılında Türk Psikologlar Derneği tarafından tamamlanmış olup ve yalnızca dernek tarafından sertifikalı psikologlarca uygulanmaktadır.
WISC-4 ZEKA ÖLÇEĞİ NEDİR?
WISC-IV, 6- 16 yaş aralığındaki çocukların bilişsel yeteneklerini ölçmek amacıyla kullanılır. Ölçekte çocukların çalışma belleği, işlemleme hızı, algısal akıl yürütme ve sözel kavrama becerilerini ölçen alt testler bulunmaktadır.
Sözel Kavrama: Akıl yürütme, kavrama, kavram oluşturma, sözel bilgi ve sözel ifade yeteneğini ölçen kümedir. Okul başarısıyla ilişkilidir.
Algısal akıl yürütme: Akıcı ve algısal akıl yürütme ve algısal organizasyonu ölçer.
Çalışma belleği: Kısa süreli işitsel bellek, dikkat, konsantrasyon, çalışma belleğini ölçer.
İşlemleme hızı: Zihinsel işlemleme hızı, harf-motor işlemleme hızını ölçer.
WISC- IV Nasıl Uygulanır?
Uygulama bireysel olarak yapılır. Yaklaşık uygulama süresi 1,5- 2 saattir. Uygulamaya gelmeden önce çocuğun dinlenmiş, karnı tok, uykusunu almış ve ihtiyaçlarının karşılanmış olması gerekir. Teste gelmeden önce çocuğa yapılacak uygulamanın bir zeka testi olduğu söylenmemelidir. Böyle bir açıklama çocuğun performansını olumsuz etkileyecektir. “Uygulamada ondan bazı şeyler yapmasının isteneceği” gibi basit bir açıklama, yeterli olacaktır.
WISC- IV Sonuçlarından Nasıl Yararlanılır?
Uygulama sonucunda çocuğun hem kendi içinde hem de yaşıtları arasında değerlendirmesi yapılır. Güçlü ve zayıf yönleri belirlenir. Yetenek ve ilgi alanları hakkında bilgi sahibi olunur. Üstünlük durumu belirlenebilir. Yapılan değerlendirme sonucunda, çocuğun özel eğitime ya da normal eğitime devam etmesi yönünde kararlar verilebilir. Uygulama öncesinde aileden alınan gelişim öyküsü ve değerlendirme sonucuyla birlikte aileye gerekli yönlendirmeler yapılır ve çözüm yolları sunulur.
Çocuğuma WISC- IV Yaptırmaya Nasıl Karar Vermeliyim?
Zihinsel değerlendirme için genellikle okul, rehberlik servisi ya da bir psikiyatri servisi yönlendirme yapar. WISC-IV uygulama kararını her zaman bir uzman vermelidir. Eğer çocuğunuz okulda uyum sorunları yaşıyorsa, ders başarısızlığı, dikkat sorunları, sosyal ilişkilerde problemler, öğrenme güçlüğü, hiperaktivite gibi sorunlar yaşıyorsa, mutlaka bir uzmana başvurun. Gerekli yönlendirmeler uzmanlar tarafından yapılacaktır.
WECHSLER ÇOCUKLAR İÇİN ZEKA TESTİ (WISC-R)
6-16 yaş arasındaki çocukların zihinsel seviyelerini ölçmek için kullanılır. Sözel ve Performans olmak üzere iki ana alt kısmı bulunur. Bu alt bölümlerde çocuğun, kalıcı bilgi edinme, aritmetik-matematik becerisi, soyut düşünme, akıl yürütme, kelime bilgisi ve sözel ifade, kısa süreli işitsel dikkat, görsel hafıza ve görsel dikkat, görsel analiz ve sentez yeteneği, tepki ve çalışma hızındaki güçlü ve zayıf yönleri hakkında bilgi verir.
DENVER – II GELİŞİM TARAMA TESTİ
0-6 yaş aralığındaki çocuklara uygulanan test, çocukların gelişimindeki gecikmeleri belirlemeyi amaçlamaktadır. Çocuktan yaşına uygun çeşitli işlemler yapması istenir. Test uygulaması esnasında anne-babanın da dahil olabileceği bölümler vardır. Kaba ve ince motor becerileri, dil gelişimi, sosyal becerileri ve öz bakım becerileri ölçülür.
PORTAGE ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİ GELİŞİM ÖLÇEĞİ
0 – 6 yaş arası çocukları bebek uyarımı, sosyal gelişim, dil gelişimi, bilişsel gelişim, öz bakım ve fiziksel gelişim açısından değerlendirir. Ev ziyaretleri, bireysel etkinlik ve geliştirilmesi gereken alanlarına ait çalışma programı ve yönlendirmeyi kapsar.
METROPOLİTAN OKUL OLGUNLUĞU TESTİ
5-6 yaş ile 6 – 0 yaş arasındaki çocuklara uygulanan test, ilköğretime başlayacak çocuğun sosyal, bilişsel, fiziksel ve duygusal olarak okula hazır olup olmadığını ölçmeyi amaçlamaktadır.
PEABODY RESİM-KELİME TESTİ
2.5-12 yaş arasındaki çocuklara uygulanan test, resimlerle kelime (kavram) gelişimini saptamayı amaçlamaktadır. Test, çocuktan, kendisine söylenen kelimeye uygun olan resmi bulup numarasını söylemesi ya da resmi göstermesi istenerek uygulanır.
GESSEL GELİŞİM FİGÜRLERİ TESTİ
2.5-6 yaş arasındaki çocukları gelişimsel olarak değerlendirmek için kullanılır. Gelişim ve olgunlaşma sürecindeki aşamalar için elde edilmiş normlara göre bebeğin gelişimi değerlendirilir. Belli davranışların varlığına ya da yokluğuna bakılarak uygulanan bir testtir. Test sonucunda bebeğin gelişim yaşı ve zeka yaşı belirlenir.
İNSAN ÇİZİMİ TESTİ
5-12 yaş arasındaki çocukları duygusal ve gelişimsel olarak değerlendiren insan çizimi testidir. Test sonunda çocuğun yaşadığı duygusal sorunlar ve genel zeka düzeyi belirlenir.
BENDER GESTALT GÖRSEL MOTOR TESTİ
5-10 yaş arasındaki çocuklara uygulanan test görsel motor algılamayı ölçmeyi amaçlamaktadır. 9 geometrik şeklin kopya edilmesi şeklinde uygulanan test, öğrenme bozukluğu tanısında, görsel algılama bozukluğunu ve organik yönlü belirlemek için uygundur.
CAT (ÇOCUKLAR İÇİN ALGI TESTİ)
CAT projektif bir test olup, 3-10 yaş arasındaki çocuklara uygulanır. Testte, çocukların kendilerini hayvan figürleri vasıtasıyla ifade etmeleri amaçlanmaktadır.
LOUİSA DÜSS PSİKANALİTİK HİKAYELER TESTİ
Çocuklara uygulanan test, çocuğun kişilik komplekslerinin saptanmasını amaçlamaktadır. Projektif bir test olduğun yorumlama sonuçları çocuğun anlattıklarıyla doğru orantılıdır.
AİLE ÇİZ TESTİ
Aile ilişki dinamiklerini ve çocuğun aile içinde kendini nasıl gördüğünü ve ailesini nasıl algıladığını değerlendiren bir testtir.
GOODENOUGH HARRİS ADAM ÇİZME TESTİ
7-9 yaş arasındaki çocuklara uygulanan test, çocuğun çizdiği resim üzerinden zeka gelişimini ölçmeyi amaçlamaktadır.
CAS (COGNİTİVE ASSESSMENT SYSTEM) TESTİ
CAS, 5-17 yaşları arasındaki bireylerin Planlama, Dikkat, Eşzamanlı ve Ardıl Bilişsel işlemlerini değerlendirmek için geliştirilmiştir. Cognitive Assesment Systems (CAS) uygulaması yapılan bütün öğrencilerin bilişsel becerilerinin grafiğini ve ihtiyacını ortaya çıkartmaktadır. Bu beceriler beynin sağ ve sol yarıküreleriyle ve aynı zamanda akademik beceriler ile ilintilidir. Çocukların akademik başarısının altında yatan bilişsel becerilerin durumunun ve mevcut ihtiyacın saptanmasının yanında Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite, Özel Öğrenme Güçlüğü (Disleksi, disgrafi, diskalkuli vb.),Üstün Yetenekli gibi özel durumu olan çocuklar da saptanır ve desteklenmesi gereken bilişsel beceri alanlarına yönelik eğitim programlarıyla çocuklar ve özel durumu olan çocuklar desteklenir
