Disleksi nedir ?

Disleksi; bireyin normal yada ileri zeka seviyesine sahip olmasına ragmen özellikle okuma ve yazmada yaşadığı zorluğa verilen isimdir.
Özel öğrenme bozukluğu tanısının çeşitlerinden birisidir.

Disleksi belirtileri nelerdir ?

• Disleksi bazı kişilerde bebeklik döneminde de belirtiler vermeye başlayabilir. Hiçbir sebep olmaksızın geç konuşma bu belirtiler bir tanesidir. Ancak unutulmamalıdır ki her geç konuşan çocuk disleksi demek değildir. Yada her dislektik çocuk geç konuşmaz.
• Dislektik çocuk okul öncesi dönemde de kendisini belli eder. Sağını-solunu ayırt edememe, renkleri ve sayıları öğrenmekte güçlük, hayvanlar ve meyveleri tanımada gecikme, sebze meyve gibi birbirine yakın tanımları karıştırma belirtiler arasındanır. Kimi çocuklarda ince motor becerisinde gerilik görülebilir.
• En kesin tanı için 6 yaş beklenmelidir. Çocuk okula başladığında makas ve kalem tutmakta zorluk yaşayabilir. Okuma yazma öğrenme sırasında harfleri öğrenmekte ve birleştirmekte sorun yaşayabilir. Heceleri tersten okuyabilir ve öğrendiklerini çabuk unutabilir.

Tabiki her çocuk bibirinden farklı özellikler taşıdığı için bu tür durumlarda da ayırıcı tanılara dikkat etmek gerekmektedir. Disleksi teşhisi için mutlaka bir uzmana başvurulması gerekmektedir.

Disleksi teşhisi nasıl koyulur ?

Disleksi öğretmenler, çocuk gelişim uzmanları veya psikologlar tarafından gözlemleme sonucu tespit edilebilir. Yada anne baba olarak şüphe edebilirsiniz. Ancak kesin teşhis ve tedavi planlaması için mutlaka konuda uzman bir çocuk psikiyatristine gidilmelidir. 
İlaçlı yada ilaçsız tedavi planlanması yapılıp gerekli çalışmaları yapabilmek için işbirlikçiler ile hareket edilmesi gerekmektedir.

Disleksi ailenin hayatında neler değiştirir ?

Öncelikle bilinmesi gerekir ki dislektik olan çocuklar belirtilerini bilerek yapmazlar. Bu yüzden disleksi olan çocukları yapamadıkları şeyler için cezalandırmak hiçbir işe yaramaz. Özellikle aile için çok büyük sabır gerektirir. Özellikle okul dönemleri geldikçe bu tür çocukları anlayışla karşılamak gerekmektedir. Özel eğitim, okul öğretmeni, psikolog ve psikiyatrist ile sürekli iletişim halinde olmak gerekmektedir. Çocuğunuzun odasını uyaranın en az olabileceği şekilde dizayn etmeye çalışın ve her zaman belirli bir yerde ders çalışmasını sağlayın. Ödev yapılırken tahammül seviyesi yüksek bir kişinin çocukla çalışması daha uygun olacaktır. Disleksi zaman ve ilgi isteyen bir bozukluktur. Bu yüzden çocuğunuz disleksi tanısı aldıktan sonra, uzmanlardan gerekli destekleri almaktan çekinmeyin.

Disleksisi olan bir çocuğa nasıl davranılmalı ?

• Disleksi utanılacak yada saklanabilecek bir durum değildir. Özellikle okula yeni başlayan çocuklar için aile ve okul işbirliği çinde olmalı ve çocuğa herkes tarafından gerekli sabır gösterilmelidir.
• Dislektik çocuklarda özgüven eksikliği sıkça görülen bir sonuçtur. Bu yüzden ailesinden sık sık motivasyon görmesi gerekmektedir.
• Disleksiye sahip olan çocukların ödevlerine ve derslerine doğru şekilde odaklanabilmeleri için doğru şekilde oyun oynamaları gerekmektedir. Sık sık disleksi için yapılan oyunlardan oynaması çocuğunuzu daha çok motive edebilir.
• Hiçbir çocuğu tabiki de birbirleriyle kıyaslamamalıyız. Konu bir de disleksi ise buna daha çok dikkat etmelisiniz.
• Unutmayın eğer çocuğunuz yada etrafınızdaki herhangi bir çocuk bu bozukluğa sahip ise, ödevlerini yapamadığı, okuyamadığı vb. şeyler için bağırmanız onu rencide etmek başka bir işe yaramayacaktır.
• Okuma ve yazma konusunda arkadaşlarından geride olabilir ancak dislektik çocukların genelde özel bir yetenek alanları vardır. Bunu bulmaya çalışın ve o konuda çocuğu destekleyin. Bu hem özgüven yükselmesine hem de motive etmesine destek olacaktır.
• Ders konusunda ve sosyal hayatında sıkıntılar yaşayabilecek disleksisi olan çocukların haatlarını oyunla değiştirebilirsiniz. Ödevleri, dersleri bir oyuna dönüştürüseniz daha faydalı olduğunu görebilirsiniz.
• Çocuğunuz dikleksi olsun yada olmasın öğrenme türünün onu sevmeniz ile alakalı olmadığını sürekli çocuklarınıza hatırlatın.

Disleksi tedavisi nasıl olur ?

Daha öncede bahsettiğimiz gibi disleksi tanısını alanında uzman çocuk psikiyatristleri teşhis edebilir. Teşhis koyulduktan sonra gerekli görülürse ilaç kullanımı zorunludur. İlaç kullanırken gerekli egzersizler ve ödevler verilebilir.
Daha hafif düzeyde olup ilaç kullanımına gerek duyulmaz ise de yine bu konunun uzmanları doğrultusunda düzenli çalışmalar ve egzersizler yapılabilir ve çocuk günlük ve sosya hayatına devam edebilecek boyuta getirilebilir.

Özel öğrenme güçlüğüne sahip çocuklar mutlaka başlarda özel eğitim almak zorundalardır. Düzenli aralıklar da süreç özel testlerle takip edilmelidir.

Disleksi ile beraberinde karşılaşılabilecek sorunlar var mıdır?

Evet maalesef kimi zaman disleksi sadece okuma ve yazma da zorluk olarak kalmaz. En bilineni okuma bozukluğudur. Okuma bozukluğu; kelimeleri tersten okuma, atlama harfleri karıştırma gibi durumlardır. Duraksayarak okuma beraberinde gelir.Yazma bozukluğu(disgrafi) de; yazıları tersten yazma, rakamları ve harfleri karıştırma, birbirine benzeyen sembolleri karıştırma gibi durumlardır.
Disleksi ile beraberinde gelen bir diğer durum ise öğrenme de güçlüktür. Yani çocuk kıyafetlerini ters giyebilir, yaşıtlarından özbakım becerileri gibi durumlarda geri kalabilir.Öğrenme de sıkıntı olmadığı durumlarda anlama da bozulma görülebilir. Bu tür durumlar daha çok disleksi ve dikkat eksikliğinin beraberinde görüldüğü zamanlarda ortaya çıkabilir. Öğretilen bir cümleyi tekrar etmeniz istendiğinde çocuğun sizin komutunuzu anlamaması olağandır. Uzmanları ve aileyi en çok şaşırtan durum ise çelişkili durumlardır. Yani bir alanda çok yüksek performans gösterip yaşıtlarından çok üst seviyede olabilirler. Bu durumlar en çok aileyi şaşırtabilir. Ancak bilinmelidir ki, disleksiye sahip olan çocuklar özel yetenekli çocuklardır. Bir alanda başarılı olan çocuktan her alanda başarılı olmasını istemek ve istediğinde yapabileceğini düşünmek yanlış bir düşüncedir. Çünkü okuma bozukluğu gibi durumlar zekayla alakalı değildir. Ve mutlaka desteklenmelidirler.

Not: Yukarıda belirtilen bütün belirtiler aynı anda görülmeyebilir. Yada hepsi birden görülebilir. Bu tür durumların ayırt edilebilmesi için mutlaka bir uzmandan yardım alınması gerekmektedir.